مهمترین تاثیرات خواب روی مغز

تاثیرات خواب روی مغز

پزشکان و محققین از گذشته تا به امروز بارها بر تاثیر خواب روی مغز و اهمیت آن در تامین سلامت جسم و روان تاکید کرده‌اند. خواب کافی و عمیق موجب بهبود توانایی فکری و جسمی فرد شده و علاوه بر تقویت خلاقیت، در افزایش امید به زندگی نقش مهمی دارد. بنابراین فراهم کردن شرایط مناسب برای خواب، از موارد مهمی است که باید به آن توجه شود. به همین منظور در این مطلب از بالسا چوب اطلاعات مفیدی درباره تاثیر و فواید خواب برای مغز گردآوری کرده‌ایم.

ارتباط خواب و سلامت روان

سال‌هاست که محققین و دانشمندان در حال تحقیق بر روی تمام اتفاقاتی هستند که در زمان خواب در مغز و بدن انسان رخ می‌دهد. در هنگام خواب، بدن و مغز به ترمیم خود می‌­پردازد، سیستم ایمنی تقویت می­‌شود، استرس و اضطراب کاهش پیدا می‌کند و بخش‌هایی از مغز که به تنظیم احساسات، یکپارچه کردن خاطرات و افکار، تمرکز و ارتباط با دیگران مرتبط است شارژ و بازسازی می‌شود. به همین دلایل خواب با کیفیت، با سلامت جسم و مغز ارتباط تنگاتنگی دارد.

تاثیر خواب بر افکار مثبت و احساس شادی

بر اساس جدیدترین تحقیقات در حوزه پزشکی و روانپزشکی، میزان و کیفیت خواب ارتباط نزدیکی با افکار مثبت از جمله تجربهء احساس شادمانی دارد. طبق آمار این تحقیقات، افرادی که خواب بهتری دارند افکار مثبت و احساس رضایت و شادمانی بیشتری را تجربه می‌کنند. تحقیقات روی کودکان نیز نشان داده که کمبود خواب موجب افزایش روحیه­ منفی و اختلال در تنظیم عواطف کودکان است. به عبارتی کودکان و نوجوانانی که خواب کافی دارند دارای خلق و خوی بهتری هستند.

ارتباط خواب با رضایت از زندگی

بدیهی است که هرچه کیفیت، مدت زمان و برنامه خواب بهتر باشد، احساس رضایت بیشتری خواهید داشت. اگرچه هنوز نمی‌­توان با قطعیت گفت که بهبود برنامه خواب صد درصد باعث افزایش رضایت از زندگی‌ خواهد شد، اما شواهد نشان می­‌دهدکه خواب کافی و منظم می­‌تواند یکی از راه‌­های افزایش احساس رضایت باشد.

تاثیر خواب بر روی تمرکز

کمبود خواب باعث ایجاد اختلال در تشکیل انتقال‌­دهنده­‌های عصبی، کند شدن ارتباط موثر میان سلول­‌های عصبی و در نتیجه کاهش تمرکز می‌شود. به همین دلیل اگر کمبود خواب بیشتر از یک شب طول بکشد عواقبی جدی برای عملکرد شغلی، موفقیت تحصیلی و یا حتی روابط شخصی ایجاد می‌کند. داشتن خواب کافی شبانه باعث بالا رفتن سطح عملکردهای شناختی می­‌شود و این موضوع به­ ویژه در افزایش توانایی‌های آموزشی موثر است.

افزایش انرژی با خواب کافی

همانطور که اشاره شد در زمان خواب عمیق، بدن و مغز احیا شده و از نظر سلولی ترمیم می‌شود. خواب کافی باعث تنظیم میزان هورمون­‌ها شده و سیستم ایمنی را تقویت می­‌کند. این موارد در کنار سایر مزایای فیزیکی و روحی خواب، موجب بالا رفتن انرژی خواهند شد.

ارتباط خواب و خلاقیت

خواب کافی با افزایش خلاقیت ارتباط مستقیم دارد. بنابراین عملکرد فرد در محل کار، مدرسه و سایر موارد مشابه رشد قابل توجهی خواهد داشت. اما کمبود خواب نه تنها بر روی توانایی فکری افراد تاثیر منفی می‌گذارد، بلکه سازمان­‌ها و ساختارهای کلان را با چالش مواجه می‌کند. بر اساس یک تحقیقات گسترده، کمبود خواب افراد به ویژه نیروهای کار در طی یک سال بیش از 400 بیلیون دلار به اقتصاد آمریکا ضربه وارد کرد. این تحقیقات نشان داد اگر افرادی که فقط شش ساعت خواب شبانه دارند تغییر رویه داده و هفت ساعت بخوابند، بیش از 200 بیلیون دلار از این ضرر جبران خواهد شد.

تاثیر خواب بر سلامت روان و عملکرد ذهن

بسیاری از اختلالات روانی با علائم مربوط به کم‌خوابی یا پرخوابی از جمله افزایش اضطراب، افسردگی و کاهش تمرکز همراه هستند. بنابراین توجه به هرگونه اختلال خواب در بیمارانی که از مشکل سلامت روان رنج می‌­برند‌ دارای اهمیت است. شاید بهبود کیفیت خواب تنها راه اصلی درمان امراض روحی و روانی نباشد، اما توجه به این موضوع در کنار روش‌های درمانی تخصصی می‌تواند نقش مهمی در بهبود امراض داشته باشد.

کمبود خواب و اضطراب

خواب ناکافی باعث ترشح هورمون استرس به نام کورتیزول می­‌شود که اضطراب را بالا می­‌برد. به هم خوردن تعادل این هورمون و فعالیت مغز در اکثر موارد موقتی است. اما تکرار کمبود خواب می‌تواند به سرعت باعث ایجاد چرخه‌ای متوالی از پریشانی و اضطراب دائمی شود که برای غلبه بر آن به درمان تخصصی نیاز است.

کمبود خواب و اختلال در عواطف

خواب ناکافی در مغز انسان ارتباط میان «آمیگدال» که کار پردازش احساسات را برعهده دارد و «قشر پیش­انی» که منطقه کنترل تصمیم‌گیری است را بر هم می­زند. بنابراین کمبود خواب باعث ایجاد مشکل در واکنش‌های عاطفی می‌شود. به همین دلیل بسیاری از افراد اگر یک یا چند شب خواب کافی نداشته باشند دچار کج خلقی شده و‌ زود عصبانی می‌شوند، از طرفی بیشتر حساس شده و واکنش آن­ها به محرک‌های بیرونی شدیدتر خواهد بود.

کمبود خواب و اختلال حافظه

خواب به مغز اجازه می‌­دهد مهم­ترین خاطرات را تنظیم، دسته‌­بندی و مرتب کند. بنابراین، حتی یک شب کمبود خواب در عملکرد شناختی اختلال ایجاد کرده و حافظه را مختل می‌کند. به همین دلیل با ایجاد شرایط مناسب خواب، می‌توانید به تقویت حافظه خود کمک کنید.

ارتباط خواب و افسردگی

اختلال خواب و ابتلا به افسردگی ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. در واقع کمبود خواب، بی‌خوابی و یا پرخوابی می‌تواند از علائم واضح ابتلا به افسردگی باشد، اما تشخیص این مهم تنها توسط پزشک متخصص امکان پذیر است. هنوز مشخص نیست اختلال خواب منجر به بروز افسردگی می‌شود یا این موضوع برعکس است. اکثر متخصصین معتقد هستند که توجه هم زمان برای کنترل و رفع هر دو مشکل یعنی اختلال خواب و افسردگی، بهترین روش برای درمان موثر است.

ارتباط خواب با‌ خستگی مفرط

لازم است بدانید در صورتیکه از خواب کافی برخوردارید اما احساس خستگی مفرط می‌کنید، این موضوع در بعضی موارد از علائم ابتلا به افسردگی است. اگر علائم خستگی دائمی شما بیشتر فیزیکی و جسمانی باشد احتمالا ناشی از وضعیت دیگری از جمله کمبود ویتامین و املاح و مشکلات فیزیولوژیکی است. اما اگر این خستگی با احساس اندوه، ناامیدی، گناه یا بی­‌میلی دائمی همراه باشد، به افسردگی مربوط است. بنابراین باید هرچه زودتر علائم خود را با پزشک درمیان بگذارید تا پس از بررسی‌های بالینی، برای ریشه‌یابی و درمان اقدام شود.

کمبود خواب و آلزایمر

لازم است بدانید که کمبود خواب ارتباط نزدیکی با آلزایمر و انواع زوال عقل دارد. تحقیقات نشان داده که نزدیک به 60 درصد از افرادی که به آلزایمر مبتلا هستند حداقل از یک اختلال جدی در خواب رنج می­‌برند، زیرا تشکیل «آمیلوئید» در مغز بیماران آلزایمری با خواب ناکافی در ارتباط است.

ارتباط خواب و اختلال کم‌­توجهی-بیش­‌فعالی

بین اختلال کم­‌توجهی-بیش­‌فعالی و کمبود خواب، ارتباطی دوطرفه وجود دارد. با این­که این دو مشکل از دیرباز به ­عنوان دو اختلال مجزا شناخته می‌شوند اما تئوری­‌های اخیر نشان می‌­دهد که در بعضی موارد هر دوی این مشکلات ریشه در ریتم شبانه‌­روزی غیرعادی و تاخیر در ترشح هورمون‌های خواب دارند.

کنترل اضطراب و بی‌خوابی

افکار پراکنده و مزاحم از موانع اصلی برای برخورداری از خواب راحت هستند. نوشتن مواردی که باعث بروز اضطراب شده، روش موثری برای آرام کردن ذهن و تسکین استرس شبانه است. مدیتیشن نیز در کنترل اضطراب و در نتیجه افزایش کیفیت خواب موثر است. اما در صورتیکه با انجام‌ این موارد همچنان از اختلال خواب رنج می‌برید، هر چه سریع‌تر با کمک پزشک درمانگر نسبت به رفع این مشکل اقدام کنید.

ارتباط خواب و لاغری

یکی از مواردی که در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته، تاثیر خواب روی لاغری است. بسیاری از مردم تصور می‌کنند خوابیدن زیاد باعث چاقی و افزایش وزن می‌شود و برایشان سوال است که چگونه خواب و لاغری با هم مرتبط هستند. کم‌ خوابیدن، دیر خوابیدن و خواب بی‌کیفیت حتی برای چند شب، موجب اختلال در سوخت و ساز بدن، اختلال در ترشح هورمون‌ها و در نهایت منجر به افزایش وزن می‌شود. اگر در حال کاهش وزن و رعایت رژیم غذایی هستید، باید به کیفیت و کمیت خواب‌‌تان نیز توجه کنید.

بهداشت خواب

شاید تا به حال عبارت بهداشت خواب را شنیده باشید، اما به درستی ندانید که بهداشت خواب چیست؟
«بهداشت خواب» اصطلاحی است که برای توصیف عادت‌ها و رفتارهای سالم که می‌توانند کیفیت و مدت زمان خواب را افزایش دهند استفاده می‌شود. برای ارتقای بهداشت خواب می‌توانید کارهایی انجام دهید که با گذر زمان تبدیل به عادت شوند و شما را در بهتر خوابیدن یاری کنند که عبارتند از:
● یک برنامه‌‌ی منظم برای خوابیدن داشته باشید.
● محیط را برای خواب آماده کنید.
● از مسایل استرس‌زا دوری کنید.
● داشتن تحرک جسمی در طول روز را جدی بگیرید.
● به رژیم غذایی خود دقت ویژه‌ای داشته باشید، از جمله کم‌خوری و‌ پرخوری نکنید و مصرف کافئین را کاهش دهید.
● در طول روز از نور طبیعی خورشید بهره ببرید.
● اهمیت داشتن یک روتین شبانه را دست کم نگیرید مانند کتاب خواندن، دوش آب ولرم گرفتن، مِدیتیشن، انجام حرکات کششی، یوگا، گوش دادن به موسیقی‌ ملایم و ثبت وقایع روزانه در دفترچه خاطرات.

تختخواب مناسب

یکی از موارد بسیار مهمی که در تضمین کیفیت خواب تاثیر قابل توجهی دارد، تامین لوازم و محیط مناسب برای خواب است از جمله خرید تخت خواب استاندارد، تهیه تشک و بالش مناسب، انتخاب اتاق کم‌نور و دور از صدای اضافی و استفاده از لباس راحتی برای خواب. در مجموع برای داشتن خوابی با کیفیت باید با خودتان مهربان‌تر باشید و شرایط و لوازم مناسب را فراهم کنید.

سخن پایانی

در این مطلب اطلاعاتی مفید درباره اهمیت خواب و تاثیر آن بر سلامت جسم و روان را با زبانی ساده بیان کردیم. در صورتی‌که دچار مشکل اختلال خواب هستید و یا نیاز به مشاوره پزشکی دارید، حتما از متخصص روان‌درمانگر و پزشک اعصاب و روان کمک بگیرید. همچنین پس از بازدید از انواع مدل سرویس‌خواب نوزاد، سرویس‌خواب نوجوان، سرویس‌ خواب یک نفره و مدل‌های زیبای سرویس خواب دونفره، با انتخاب طرحی مناسب از محصولات بالسا چوب، خوابی آسوده و دلپذیر را به خود و عزیزانتان هدیه دهید.