سندروم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) یکی از مهم ترین علل مرگ نوزادان یک ماهه تا کودکان یک ساله است. نوزادان و کودکان مبتلا به این سندروم در ظاهر سالم هستند اما به طور ناگهانی فوت می‌کنند. به نحوی که حتی پزشکان هم دلیل مشخصی برای این نوع مرگ اعلام نکرده اند. در این مقاله از بالسا می‌خواهیم به علل، علائم و راهکارهای کاهش دهنده این مشکل بپردازیم.
علت سندرم مرگ ناگهانی نوزاد
سندروم ناگهانی نوزاد وقتی تشخیص داده می‌شود که نوزاد یا کودک فوت کرده باشد. در این حالت پزشک کالبدشکافی بدن متوفا را کالبدشکافی می‌کند تا ببیند کدام عامل بیماری زایی موجب این اتفاق شده است. اگر در بدن نوزاد یا کودک فوت شده هیچ اثری از عوامل آسیب زا و مرگ آور نباشد، پزشک سندروم مرگ ناگهانی را به عنوان تشخیص خود اعلام می‌کند.
هنوز هم این نوع مرگ برای پژوهشگران موضوعی بحث انگیز است. اما بر اساس مطالعات اخیر، اگر عملکرد سیستم قلب و عروق، سیستم تنفس و حتی خوابیدن به صورت نامعمول باشد، احتمال بروز این نوع سندروم افزایش می‌یابد.
علت دیگری که به وقوع این سندروم نسبت می‌دهند، تولید کمتر از حد معمول هورمون سرتونین در ساقه مغز کودکان زیر یک سال است. ترشح کافی این هورمون ضربان قلب، فشار خون و تنفس را هنگام خواب تنظیم می‌کند. این موضوع باعث شده که پژوهشگران زیادی در حوزه‌های مختلف پزشکی به بررسی تنفس کودک هنگام خواب بپردازند.
بیشتر بدانید : بهترین حالت خوابیدن نوزاد
عوامل فیزیکی باعث سندروم مرگ ناگهانی نوزاد
عوامل فیزیکی مرتبط با سندروم مرگ ناگهانی نوزاد عبارتند از:
- نقص‌های مغزی: برخی از نوزادان با مشکلاتی به دنیا می‌آیند که همین موضوع احتمال وقوع سندروم مرگ ناگهانی را در آنها افزایش می‌دهد. در حالی که در بسیاری از این نوزادان، بخشی از مغز که تنفس و برانگیختگی از خواب را کنترل می‌کند، به اندازه کافی بالغ نشده تا به درستی کار کند.
- وزن کم هنگام تولد: زایمان زودرس یا زایمان چند قلویی، احتمال بلوغ ناکامل مغز نوزاد را افزایش می‌دهد. بنابراین مغز کنترل کمتری روی فرآیندهای خودکار مانند تنفس و ضربان قلب خواهد داشت و احتمال بروز سندروم بیشتر می‌شود.
- عفونت تنفسی: بسیاری از نوزادانی که بر اثر این سندروم فوت کرده اند، کمی پیش از این اتفاق سرما خورده بودند.
عوامل محیطی خواب
تخت خواب نوزادی و وضعیت خواب نوزاد یا کودک می‌توانند همراه مشکلات جسمی کودک احتمال وقوع سندروم مرگ ناگهانی را افزایش دهند. برای مثال:
- خوابیدن روی شکم یا پهلو: نوزادانی که برای خواب روی شکم یا پهلو قرار می‌گیرند ممکن است نسبت به نوزادانی که به پشت میخوابند، مشکل بیشتری در تنفس داشته باشند.
- خوابیدن روی سطح نرم: دراز کشیدن روی یک سرویس خواب نوزادی نامناسب و نرم، یک تشک نرم یا یک تخت آبی می‌تواند راه هوایی نوزاد را مسدود کند.
- استفاده از یک تخت خواب مشترک: بسیاری بر این باور هستند که خطر ابتلا به سندروم مرگ ناگهانی نوزاد در صورتی که نوزاد در اتاقی همراه با والدین خود بخوابد، کاهش می‌یابد. اما بهتر است بدانید که اگر نوزاد در یک تخت با والدین، خواهر و برادر یا حیوانات خانگی بخوابد، این خطر افزایش می‌یابد.
- گرم شدن بیش از حد: گرم بودن بیش از حد هنگام خواب می‌تواند خطر رخ دادن این سندروم را در نوزاد افزایش دهد.
مقاله پیشنهادی: راهنمای خرید تخت خواب کودک
علائم سندرم مرگ ناگهانی نوزاد
همان‌طور که در ابتدا توضیح دادیم، نوزادان و کودکانی که با سندروم مرگ ناگهانی نوزاد فوت می‌کنند، ظاهراً سالم به نظر می‌رسند. در واقع نمی‌توان گفت علامت هشدار دهنده ای در ظاهر نوزاد وجود دارد که به این واسطه والدین و سایر اطرافیان برای نجاتش دست به کار شوند. البته می‌توان با توجه به علل افزاینده وقوع این سندرم، میزان رخ دادن آن را کاهش داد.
پیشگیری از وقوع سندروم مرگ ناگهانی
در ادامه چند راهکار را معرفی می‌کنیم که به واسطه آن، خطر سندروم مرگ ناگهانی کودک یا نوزاد کاهش می‌یابد.
برگشت به خواب : هر بار که کودک را در سال اول زندگی می‌خوابانید، به جای روی شکم یا پهلو، کودک را به پشت بخوابانید. هنگامی که کودک شما بیدار است یا می‌تواند بدون کمک از هر دو طرف حرکت کند، این کار ضروری نیست. این تصور را نداشته باشید که دیگران کودک شما را در وضعیت صحیح می‌خوابانند. خودتان این موضوع را بررسی کنید. به پرستار کودک نیز توصیه کنید که کودک را روی شکم یا پهلو نخواباند.
خلوت کردن فضای گهواره : علاوه بر توجه به بهترین حالت خوابیدن نوزاد، از یک تشک سفت استفاده کنید. از قرار دادن کودک روی پدهای ضخیم و کرکی مانند پوست بره یا لحاف ضخیم خودداری کنید. در ضمن، بالش‌ها، اسباب بازی‌های کرکی یا حیوانات عروسکی را در گهواره نگذارید. اگر صورت کودک شما به آنها فشار بیاورد، ممکن است در تنفس اختلال ایجاد شود.
ایجاد دمای متعادل برای کودک : برای گرم نگه داشتن کودک، کیسه خواب یا لباس خوابی را که نیاز به پوشش اضافی ندارد، امتحان کنید. سر کودک خود را نپوشانید زیرا گرمای زیاد بر تنفس، تپش قلب و آرامش خواب تأثیر منفی می‌گذارد.
خواباندن کودک در اتاق خود : در حالت ایده آل، کودک باید در اتاق شما بخوابد. اما اگر به تنهایی در گهواره یا روی تشک خود بخوابد، در حدود 6 ماه تا 1 سال برنامه و ساختار خواب او شکل منظمی می‌گیرند و اختلالات خواب برای او رخ نمی‌دهد. نوزاد هنگام خوابیدن روی تخت بزرگسالان با مشکل مواجه شود. سر او ممکن است در فضای بین تشک و چارچوب تخت یا فضای بین تشک و دیوار گیر کرده و خفه شود. همچنین اگر والدینی که در خواب هستند به طور تصادفی تکان بخورند و بینی و دهان نوزاد را بپوشانند، موجب خفگی و مرگ نوزاد می‌شوند. بنابراین باید به انتخاب فضای مناسب خواب توجه داشت.
شیر دادن مادر به نوزاد : مادرانی که نوزاد را تا حداقل 6 ماه با شیر خود تغذیه می‌کنند، احتمال وقوع سندروم را کاهش می‌دهند.
استفاده کردن از پستانک : مکیدن پستانک بدون بند یا نخ در زمان خواب ممکن است خطر وقوع سندروم را کاهش دهد. البته اگر به نوزاد خود شیر می‌دهید، بعد از 3 تا 4 هفته از تولد نوزادتان به او پستانک بدهید و به یک روال شیردهی عادت کنید. اگر کودک شما به پستانک علاقه ای ندارد، آن را مجبور نکرده و یک روز دیگر دوباره امتحان کنید. اگر هنگام خواب پستانک از دهان او افتاد، آن را دوباره داخل دهان او قرار ندهید.
کلام پایانی …
در این مقاله از بالسا گفتیم که سندروم مرگ ناگهانی نوزاد یکی از مهم ترین علل مرگ کودکان از یک ماهگی تا یک سالگی است. عوامل مختلفی مانند شرایط مادر، نحوه خوابیدن نوزاد و عملکرد قلب، سیستم تنفس و فضای خواب نوزاد، بر احتمال رخ دادن سندروم مرگ ناگهانی اثر بسیاری دارند. شما می‌توانید با خرید تخت خواب مناسب برای نوزاد و قرار دادن آن در اتاقش و توجه به نحوه خوابیدن او، احتمال وقوع این مشکل را کاهش دهید.
